مترجمان شفاهی به طرق مختلف می توانند ارتباطات را بهینه سازی (optimization) کنند، مثلا به صورت خود به خود در تلاشی برای برقراری ارتباط یا با بهینه سازی های آگاهانه تر و عمدی. این موارد می تواند شامل تنظیم شکل پیام، یا مولفه های محتوای آن یا مداخله در روند ارتباطات برای جلب توجه به سو تفاهم ها و موانع احتمالی باشد. فراتر از این، مداخله فعال تر به میزان داوری یا مدافعه (آنچه میانجی گری شدید می نامیم) فراتر از نقش پیش فرض یک مترجم شفاهی است، اما ممکن است در مواردی مانند مراقبت های پزشکی یا ترجمه شفاهی کشمکش ها و تعارضات رایج تر باشد.
بهینه سازی آگاهانه را می توان نقطه ای در طیفی گسترده از بهینه سازی تا میانجی گری شدید دید:
1. روش های مقابله: هنگامی که مترجم در مدیریت پیام گوینده با مشکلی روبرو است – لهجه ای دشوار، اصطلاحات فنی پیش بینی نشده، سرعت و غیره- باید به روشهای مقابله ای متوسل شود تا ارتباطات ادامه یابد، حتی اگر کیفیت ترجمه شفاهی از میزان پیش فرض یا مناسب پایین تر بیاید؛
2. بهینه سازی: وقتی سخنران ارتباط بهینه ای برقرار نمیکند- بطور واضح، مناسب و صریح سخن نمی گوید یا به اندازه کافی محیط شناختی مخاطب را در نظر نمی گیرد- مترجم شفاهی می تواند برای کمک به رفع شکاف ارتباطی بهینه سازی انجام دهد.
3. میانجیگری شدید: وقتی طرفین در رسیدن به توافق با مشکلی روبرو می شوند- ممکن است صداقت داشته باشند اما توانایی برقراری ارتباط مستقیم از طریق ترجمه شفاهی «معمول» را نداشته و نیاز به کمک فعال تر داشته باشند- ممکن است (یا در موارد نادر، به سبب یک تعهد اخلاقی) بخواهند مترجم شفاهی نقش مدیر، مجری، میانجی یا داور را ایفا کند.

در میانه این طیف -بهینه سازی- می توانیم تعریف پیش فرض از هدف ترجمه شفاهی را محدودتر و گسترده تر کنیم.
هدف پیش فرض از ترجمه شفاهی: مترجم تلاش می کند تأثیرات شناختی مورد نظر سخنران را همانطور که درک می کند، برای مخاطب ارائه کند. وی این کار را با پردازش منطقی هزینه و خطر، و با استفاده از هر وسیله ارتباطی موثر و مناسب موجود در زبان خروجی برای روشن کردن زمینهی ارتباط شنوندگان انجام می دهد.
ترجمه شفاهی محدود: مترجم شفاهی تلاش می کند عبارات زبان مقصد را به گونه ای بیان کند که از نظر معنایی و همچنین سبک، زمینه و صناعات ادبی معادل باشد، اما تلاشی برای برابری واقع گرایانه یا روشن سازی زمینه های دردسترس شنوندگان نمی کند.
ترجمه شفاهی بهینه سازی شده: در روشن سازی زمینه های در دسترس شنوندگان، مترجم تلاش می کند با حداقل پردازش درک حداکثری خود را از اثرات شناختی مورد نظر گوینده در دسترس مخاطبان قرار دهد.
تا کنون باید محدودیت های اصلی دستیابی به این اهداف روشن شده باشد:
آ. صلاحیت های مترجم، به ویژه آشنایی با موضوعات و اهداف سخنران
ب. شرایط محیطی و کاری
ج. ماهیت ورودی
د. هنجارها و عرف تعیین شده یک محیط توسط مشتریان یا کاربران، یا در موارد ترجمه شفاهی حقوقی، هنجارهایی که توسط «حرفه مشتری» ایجاد شده است.
محدودیت در یک یا چند مورد از این زمینه ها ممکن است منجر به ترجمه ی شفاهی با کیفیتی کمتر از حد مطلوب بیانجامد- کمتر از هدف پیش فرض- که نتواند به قیمت پردازشی منطقی، یک یا چند جنبه یا مولفه هایی از پیام مورد نظر سخنران را در دسترس مخاطبان قرار دهد. به عنوان مثال، ورودی بیش از حد سریع و متراکم در SI ممکن است زمان کافی پردازش برای توضیحات منابع فرهنگی، یا ترتیب گذاری مجدد، و یا تسلط کلی کافی برای حصول اطمینان از انسجام مطلب را باقی نگذارد.

برخی شرایط فرصتی بوجود می آورند که مترجم بتواند ترجمه شفاهی را با تطبیق فرم، محتوا یا روند، و در نتیجه افزایش وفاداری، (آنچه به عنوان عمل برقراری ارتباط است نه فقط انتقال مفهوم مورد نظر) بهینه سازی کند. مترجم شفاهی می تواند انتقال پیام مورد نظر به مخاطبش را با رسیدن به ارتباطی مطلوب بهینه سازی کند- یعنی حداکثر تاثیر موردنظر سخنران بر مخاطبان با حداقل زحمت.
- بهینه سازی فرم (شیوایی، ارائه) را می توان به طور پیش فرض در همه موارد به جز ترجمه شفاهی حقوقی و به میزان محدود (با رعایت دستورالعمل ها) در ترجمه شفاهی دیپلماتیک دنبال کرد. جداسازی این نوع بهینه سازی از «تلاش برای امکان برقراری ارتباط» یک مترجم واجد شرایط دشوار است، اما حتی اگر آگاهانه انجام شود، در اکثر شرایط از نظر اخلاقی و حرفه ای توجیه می شود.
- بهینه سازی محتوا (حاشیه نویسی، ویرایش مختصر، شرح منابع فرهنگی). این دسته دامنه وسیع تری را شامل می شود و تعریف یک روش پیش فرض را غیرممکن می کند. از کارهایی ضروری که برای ایجاد درک برخی شنوندگان از طریق میانجی گری خوش آیند بین فرهنگی گرفته تا دستکاری حالت و لحن یا حتی سانسور.
- 3. بهینه سازی روند: مداخلات مترجم شفاهی در فرآیند ارتباط (ترجمه شده) اغلب به لحاظ اخلاقی و تخصصی کمتر از بهینه سازی فرم یا محتوا قابل توجیه نیست، اما سوال دیده شدن مترجم شفاهی را مطرح می کنند.