کاربردهاى ترجمه شفاهى
ترجمه شفاهى دو کاربرد دارد: ترجمه همزمان ( گوینده و مترجم همزمان صحبت می کنند، مانند ترجمه هایى که در سازمان ملل در کابین ترجمه انجام می شود) و ترجمه پیاپى، که ابتدا گوینده صحبت می کند و سپس مترجم و به همین شکل ادامه دارد.
بیشتر افرادى که تا به حال کار ترجمه انجام نداده اند تصور می کنند ترجمه همزمان خیلى سخت است . آموختن گوش دادن و صحبت کردن به طور همزمان خود به تنهایى یک مهارت است، اما زیبایى ترجمه همزمان این است که به معناى واقعى کلمه جمله ها شنیده می شود، به زبان مى آید و چیزى براى به خاطر سپردن وجود ندارد. چه جمله ها را کامل بیان کنید یا اصلاً نتوانید ترجمه کنید به محض شنیده شدن، کار تمام است.
این موضوع در مورد ترجمه پیاپى صدق نمی کند. شما باید مطالب را به خاطر بسپارید، مخصوصاً ترجمه هاى پیاپى بلند. ترجمه پیاپى به تنهایی کاربردهاى متعددى دارد؛ دو مورد متداولى که من با آن ها رو به رو بوده ام یکى ترجمه پیاپى کوتاه (short consecutive) که به آن ترجمه مکالمه (dialogue interpreting) هم گفته میشود و دیگرى ترجمه پیاپى بلند (full consecutive) است.
من مجبور بودم براى امتحان مترجمى دادگاه در کلورادو ترجمه مکالمه کوتاه را یاد بگیرم. در دادگاه زمانى که شخصى ، معمولاً یک وکیل، در حال مصاحبه با یک شاهد است از یک مکالمه کوتاه استفاده می شود. مکالمه کوتاه در دادگاه می تواند واقعاً کوتاه باشد.
براى مثال مى پرسند :
_نام کامل خود را براى ثبت بیان کنید؟
_آقاى سنت پییر چند ساله هستید؟
براى امتحان مترجمى دادگاه فکر می کنم طولانى ترین ترجمه اى که انجام داده ام در حدود ٣٠ ثانیه بوده و به ندرت، جز مورد اعداد و اسامى خاص، نیاز به یادداشت بردارى دارم و حقیقتاً من هنوز با آن درگیرم. به خصوص در دادگاه می توانید جملات کوتاه و بسیار متراکم بیان کنید، مثل:
– آن روز وقتى به خانه رسیدید آیا درب ورودى خانه شما قفل بود؟ قفل نبود، اما بسته بود، یا نیمه باز بود؟
ماشین از نقطه دید شما از درب ورودى کجا پارک شده بود؟
در دادگاه از لحاظ سرعت، فشار بیشترى روى شما است. کسی حوصله ندارد؛ بنابراین باید سریع باشید و همزمان باید درک درستى داشته باشید، چرا که منشی دادگاه آنچه را که شما به انگلیسى بیان می کنید یادداشت بردارى می کند.
شیرجه در ترجمه پیاپى بلند
من حقیقتاً تا قبل از تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه گلندون ترجمه پیاپى بلند انجام نداده بودم.
گلندون یا هر رشته تحصیلی ترجمه شفاهی که از استانداردهاى انجمن بین المللی مترجمان شفاهی (AIIC) ستفاده می کند، تاکید زیادى بر ترجمه پیاپى بلند دارد که هنگام یادداشت بردارى به کل سخنرانى گوش مى دهید و سپس کل سخنرانى را به یکباره ترجمه می کنید.
ما روى گفتگوهاى ۵ تا ٧ دقیقه اى امتحان کردیم و بعد تا ١٠ دقیقه تمرین کردیم. قبل ازورود به گلندون، دست یافتن به این مهارت براى من به اندازه اجراى مهارت سه گانه لوتز در اسکیت نمایشى دشوار بود و می گفتم شاید درمیلیون ها سال نتوانم به آن دست پیدا کنم.
به یاد دارم زمانى که مدیر انجمن مترجمان آمریکا (و یک مترجم خیلی خیلی مبتدی) بودم در یک همایش در موسسه مطاعات بین الملی مونترى شرکت کردمو شنیدم که یک نفر می گفت: «اگر بتوانى ١٠ دقیقه ترجمه پیاپى را انجام دهى پس ٢٠ دقیقه هم می توانى» و من به معناى واقعى کلمه از روى صندلى افتادم ترجمه ٢٠ دقیقه سخنرانى ؟؟؟
و الان من واقعاً با آن جمله موافقم؛ اگر تکنیک ١٠ دقیقه ترجمه را می دانید، براى ٢٠ دقیقه هم می توانید همان تکنیک را به کار ببرید و این مهارت فقط و فقط با تمرین کردن به دست مى آید. تمرین یادداشت بردارى، تقویت حافظه و کیفیت ارائه باعث ایجاد اعتماد به نفس شما در این مهارت ها می شود.
آیا ترجمه پیاپى بلند ارزش یادگیرى دارد؟
سوال اصلى این است که ترجمه پیاپى بلند ارزش یادگیرى دارد؟ خیلى سخت است و تنها راه، عبور از آن است. علاوه بر این حداقل در آمریکا درصد زیادى از بازار ترجمه به این حوزه تعلق ندارد.
من با مترجمان شفاهى همایش که صحبت می کردم به من می گفتند هرگز ترجمه پیاپى را عملاً انجام نداده اند و در برخى ارگان ها ترجمه پیاپى تقریباً به طور کامل حذف شده است (زیرا هیچ کس حوصله آن را ندارد وگاهى به فرستنده و گیرنده هاى پرتابل به عنوان دستگاه هاى دوکاره ارجاع داده می شود.»
افرادى که براى نهادهایى مثل وزارت امور خارجه ایالات متحده یا سایر نهادهاى امور خارجى کار می کنند ممکن است تا حد زیادى ترجمه پیاپى بلند انجام دهند، در حالی که مترجمان در سایر قسمت ها صادقانه بگویم هرگز از آن استفاده نمی کنند؛ با این حال، استدلال من این است که یادگیرى ترجمه پیاپى بلند به دلایل زیر کاملاً ارزشمند است:
ترجمه پیاپى هنوز در بسیارى از موقعیت ها استفاده می شود و راه اصلى براى بهتر شدن در ترجمه شفاهى پیاپى کوتاه تقویت ترجمه بلند است. از زمانى که ترجمه بلند را فراگرفتم، متوجه تغییرات بزرگى در ترجمه پیاپى کوتاه خود شدم.
1. وقتى که در دادگاه ترجمه می کردم دلم آشوب می شد که یک نفر بیشتر از چند جمله صحبت کند، در حالی که الان ترجیح می دهم افراد تمام نظراتشان را قبل از مکث بیان کنند؛ به خاطر اینکه این در مقایسه با زمانى که افراد از عبارات منقطع استفاده می کنند آسان تر است. مثل این عبارت:
در روز حادثه (مکث) کجا رفتى؟(مکث) و …
2. این فوق العاده است که بتوانید ترجمه پیاپى بلند را انجام دهید. مردم معمولاً فراموش می کنند که مکث کنند یا اینکه اصلاً مترجمی آن جا هست .اگر شما فقط یک یا دو جمله را یادداشت بردارى کنید در حالی که فرد دو دقیقه صحبت کند، فقط دو راه دارید؛ بخواهید که به عقب برگردد و تکرار کند یا سرهم بندى کنید.
بدتر از آن اینکه در دادگاه اغلب افراد با یکدیگر صحبت می کنند و شما باید. از دو نفر بخواهید که به عقب برگردند و تکرار کنند، در حالی که که اگر به تکنیک هاى ترجمه پیاپى بلند مسلط باشید، می توانید فقط بگویید: “معاون دادستان”، “وکیل متهم”.
3. در کل ترجمه پیاپى بلند هیجان انگیز است و وقتى به آن عادت کنید بسیار لذت بخش است.
هفته گذشته در یک جلسه شهادت، ترجمه می کردم که فرد گواهى نویس دوست داشت صحبت کند؛ در نقاط مختلف یکى از وکلاى مدافع را می دیدم که با نگاهشان می گفتند: «امکان ندارد مترجم بتواند همه این ها را ترجمه کند» و اعتراف می کردند: «تو حتى با همان حالت که او به زبان فرانسه گفت بیان کردى (بله! این دقیقا همان چیزى است که براى انجامش آموزش دیده ام). من این کار را براى اینکه براى مردم خوشایند است انجام نمی دهم. اما اگر به هر حال باید این مهارت را یاد بگیرید قطعاً یک مزیت جانبى است.
نکاتى براى یادگیرى ترجمه پیاپى بلند
اگر مایلید ترجمه پیاپى بلند را یاد بگیرید، من به شدت کتاب Note-Taking for Consecutive Interpreting نوشته اندى گلیس را توصیه می کنم. اندى یکى از مربیان حرفه اى ما در برنامه گلندون بود و این کتاب براى خودآموز واقعا مفید است. همچنین دیوید ویولت مدرس یک دوره آنلاین یادداشت بردارى ترجمه شفاهى پیاپى است و تمرین هاى گروهى ترجمه شفاهى پیاپى را مدیریت می کند.
اگر مثل من می خواهید با اصول اولیه شروع کنید، دوره مترجمى خودآموز علایم و تکنیک هاى یادداشت بردارى را به شدت توصیه می کنم.
دو منبع عالى سخنرانى آنلاین Speechpool و EU Speech هستند که هر دو سخنرانى هاى پیاپى خیلى خوبى براى تمرین کردن دارند. اگر شما یک تازه کار هستید مثل من می توانید با Speechpool شروع کنید چون هدف آن دانشجویان مترجمى است. سخنرانى هایى آن به واقع ساده است (بر خلاف مطالب آسان براى مترجمان حرفه اى همایش، که براى دانشجویان مبتدى مترجمى بسیار سخت است). سپس می توانید از منبع EU Speech استفاده کنید با این مزیت که از نظر سختى محدودیتى در آن وجود ندارد. اگر می خواهید براى آزمون هاى رقابتى زبان اتحادیه اروپا یا موارد مشابه تمرین کنید به قسمت سخنرانى هاى نوع پیشرفته بروید و به وفور تمرین هاى سخت را در آنجا پیدا کنید.
نویسنده: کورین مک کی
