شخصیت «حاجی مترجم خودسر» یک پدر کشیش مسیحی یسوعی مذهب است با نام مارتین آلویتو (Martin Alvito) که در مامویریت پرتغالی ها به ژاپن در ابتدای قرن هفدهم، نفر دوم محسوب می شد. آلویتو به دلیل تسلط به زبان ژاپنی، نقش مترجم شفاهی را در این سفر بر عهده داشت.
این شخصیت در رمانی از جیمز کلاوِل (James Clavell) معرفی می شود که در سال 1975 منتشر شد. این کتاب پرفروش تا سال 1990 به رکورد 15 میلیون نسخه فروش در سراسر جهان دست یافت. رمان شوگان (Shōgun) قیام دایمیو (یا توراناگا) بر سلسله شوگانی را از منظر یک ملوان انگلیسی با نام جان بلک تورن (John Blachthorne) توصیف می کند.
شخصیت های این رمان از متناظرهای واقعی آن ها برگرفته شده اند، به نحوی که توراناگا (Toranaga) از نام بنیانگزار سلسله شوگانی توکوگاوا، توکوگاوا لِیاسو، برگرفته شده و کاپیتان بلک تورن نیز در واقع همان ویلیام آدامز است که سفرهای تاریخی او مشهور است. پدر آلویتوی مترجم شفاهی ما نیز برگرفته از زبانشناس پرتغالی، ژواو رودریگِز (João Rodrigues Tçuzu)، است.
مینی سریال شوگان با الهام از این رمان در سال 1980 در 5 قسمت از شبکه NBC پخش شد و جیمز کلاول تهیه کنندگی این سریال را برعهده داشت. نقش پدر آلویتو را در این سریال دیمین تامس (Damien Thomas) بازی می کند که در فیلم محمد رسول الله (ص) نقش زید، پسر خوانده پیامبر اکرم، را بازی می کرد.
حاجی مترجم خودسر داستان ما به قصر توراناگا احضار می شود از او درباره پیمان زاراگوزا سوال می کنند. آلویتو، با علم به حساسیت روابط بین یسوعیان و ژاپنی ها، صادقانه پاسخ می دهد. اندکی بعد، آلویتو با ناخدای کشتی گنج پرتقالی، فِریِرا و دِل آکوا، دیدار می کند. فِریِرا آلویتو را بابت گفتن حقیقت به توراناگا مذمت می کند و خشمگینانه اصرار می کند یسوعیان با خواسته های توراناگا مخالفت کنند. با توجه به نفوذ بلک تورن نزد توراناگا، دِل آکوا و آلویتو بعدها تصمیم می گیرند با بلک تورن متحد شوند.
در این اثناء، خانم جوان تازه مسیحی ژاپنی، ماریکو، که به عنوان مترجم کاپیتان بلک تورن انگلیسی خدمت می کرد، عاشق بلک تورن می شود و این عشقش در قالب اعتراف، به آلویتو می گوید؛ اما آلویتو پس از مرگ ماریکو این موضوع را به بلک تورن می گوید.
در جای دیگری از داستان، آلویتو به واسکو رودریگِز، یکی دیگر از کاپیتان های کشتی، هشدار می دهد که روی دوستی اش با بلک تورن حساب نکند؛ چون احساسش این است که بلک تورن اگر فرصت کند به او خیانت خواهد کرد.
همچنین هم آلویتو و هم بلک تورن در حضور توراناگا بر علیه کاسیگی یابو، به اتهام آتش زدن کشتی گنج، شهادت دادند و آلویتو آخرین حرف های یابو را برای بلک تورن ترجمه کرد. بعدها معلوم شد خود توراناگا کشتی را آتش زده بود تا مانع رفتن بلک تورن از ژاپن بشود.
آلویتو در این داستان در واقع یکی از بازیگران اصلی مناسبات سیاسی و فردی است و سؤال مهم در حرفه ای گری این است که آیا مترجم شفاهی باید یکی از بازیگران اصلی در صحنه مناسبات باشد یا صرفا نقش یک واسطه بی طرف را ایفا کند.
