شاید شما هم اکنون جذب حرفه ای شده باشید که شما را قادر می سازد با زبانهای مختلف سر و کار داشته باشید. چیزهایی درباره ترجمه شفاهی شنیده اید ولی هنوز شاید ندانید که دقیقا چیست، چه تحصیلاتی باید داشته باشید یا چه فرصتهای شغلی پیش روی شماست. در آغاز درسگفتارهای ترجمه شفاهی، به رسم هر درسی، ابتدا بهتر است سوالاتی را مطرح کنم و پاسخ آنها را با شما درمیان بگذارم. در واقع باید به 10 سوال اساسی درباره اینکه چگونه مترجم شفاهی شویم پاسخ دهم.
در درس اول، به 5 پرسش درباره اینکه «چگونه مترجم شفاهی شویم» پاسخ می دهم:
سوال اول: مترجم شفاهی چه می کند؟
پاسخ: مترجمان شفاهی:
- پلی بین انواع محیط های چندزبانه برقرار می کنند که گویشوران به زبان مادری خود سخن می گویند و می خواهند حرف همدیگر را بفهمند.
- ترجمه کتبی انجام نمی دهند و مفاهیم را شفاهاً انتقال می دهند.
- صرفا طوطی وار رفتار نمی کنند: آنها مفاهیم یک زبان را، با حفظ معنی و نواخت و ظرائف فرهنگی، روان و طبیعی به زبان دیگر برمی گردانند.
- «پیاپی» ترجمه می کنند: یعنی در همان اتاق حضار می نشینند، با دقت به گفته ها گوش می دهند، گاهی یادداشت برداری می کنند؛ گوینده که مکث می کند، مترجم همان پیام را از زبان مبدأ به مقصد ترجمه می کند.
- «همزمان» ترجمه می کنند: یعنی به صورت تیمی در یک اتاق عایق صدا می نشینند و به نوبت و آنی ترجمه می کنند ( البته در ایران این استاندارد غالبا رعایت نمی شود و به دلیل کاهش هزینه همایشها تمام بار ترجمه روی یک مترجم است و عمدتا اتاق ترجمه همزمان هم وجود ندارد) و حضار در اتاق همایش از طریق هدفون گوش می دهند.
سوال دوم: آیا می توانم بدون آموزش هدفمند، یک مترجم شفاهی حرفه ای بشوم؟
پاسخ: شاید بتوانید؛ اکثر مترجمان شفاهی فعال ایران آموزشی ندیده اند و برخی خوب از عهده برآمده اند. با این حال به نکات زیر توجه فرمایید:
- مترجمان همزمان در دادگاههای پس از جنگ جهانی دوم ناگزیر بودند خودآموزی کنند و کار ترجمه را انجام دهند، ولی شما لازم نیست چرخ را از نو اختراع کنید.
- از دهه 1970، پژوهش های میان رشته ای به ما کمک کرده تا فرآیندهای پیچیده دخیل در ترجمه شفاهی را درک کنیم و روش های تدریس جدید و موثر ترجمه شفاهی ابداع کنیم.
- امروزه آموزش نظام مند یکی از مطمئن ترین مسیرها به سوی خبرگی و عملکرد موفق در هر حرفه ای است.
- شما قطعا به ساعت های متمادی تمرین موثر با دیگر فراگیران تحت راهنمایی مدرسان/مترجمان مجرب نیاز دارید.
سوال سوم: در یک دوره آموزشی ترجمه شفاهی چه چیزهایی می آموزم؟
پاسخ: یاد می گیرید که ترجمه شفاهی انجام بدهید یا به بیان دقیق تر می آموزید:
- منظور گوینده را درک کنید
- آنچه در پسِ گفته های یک گوینده است را بفهمید
- پیام را در بافتش حفظ کنید
- پیام را پیاپی یا همزمان منتقل کنید
- تکنیک یادداشت برداری را بیاموزید
- تمرکز، تحلیل گفتمان و واکنش سریع را یاد بگیرید
- فهرست واژگان کاربردی تهیه کنید
- مهارت های سخنرانی عمومی را توسعه دهید
- برای انجام وظایف مختلف آماده شوید
- موقعیت های پر استرس را مدیریت کنید
- مجموعه ای از اصول حرفه ای را رعایت کنید
- و برای ورود به این حرفه آماده شوید
سوال چهارم: برای اینکه مترجم شفاهی بشوم، به چه ویژگیهایی نیاز دارم؟
پاسخ: مترجمان شفاهی یک سری مهارت ها را در مواقع مختلف به کار می گیرند:
- تسلط عالی بر زبان مادری در حوزه ها و موضوعات مختلف
- تسلط به زبان غیر مادری در سطح C2 بر اساس استاندارد CEFR
- آشنایی با فرهنگ کشورهایی که این زبانها در آنها به کار می رود
- تعهد به یاری دیگران برای ایجاد ارتباط
- علاقمندی و درک امور جاری و پیگیری مستمر آنها
- تجربه ای فراتر از زادگاه و دانشگاه محل تحصیل و اطلاعات عمومی گسترده
- تحصیلات خوب (حداقل در مقطع کارشناسی)
- صدای خوب و خوشایند (صدا قابل ساختن و بهبود است؛ حضار نباید یک صدای نتراشیده و نخراشیده را تحمل کنند)
- نگاه و دیدگاه دوستانه
- اعصاب آرام، تدبیر، و شوخ طبعی
- تمایل به پایبندی به رفتار حرفه ای
سوال پنجم: چگونه خودم را آماده کنم؟
پاسخ: برای افزایش شانس موفقیتتان، پی از آغاز یک دوره آموزشی، نکات زیر را مدنظر داشته باشید:
- بروید در کشوری که جفت زبانی شما در آنها صحبت می شود زندگی کنید و خود را غرق در فرهنگ آنها کنید (چطور ممکن است مترجم شفاهی فارسی-انگلیسی باشید و یک روز هم در یک کشور انگلیسی زبان زندگی نکرده باشید؟!)
- درباره دنیا و محیط اطرافتان بیشتر بیاموزید
- اطلاعات عمومی خود را افزایش دهید
- وقایع بین المللی را دنبال کنید
- کار با کامپیوتر را یاد بگیرید
- مراقبت از خود و مدیریت استرس را بیاموزید
- مهارت های خواندن را تقویت کنید
- صبوری و توانایی پذیرش بازخورد را در خود نهادینه کنید
- گزینه ها برای آموزش را به دقت بررسی کنید
- گستره تسلط بر زبان مادری خود را افزایش دهید
- در هر دو جفت زبانی خود، گزینشی و فعالانه مطالعه کنید، تلویزیون و ویدیو ببینید و به رادیو و پادکست های صوتی گوش بدهید
مصاحبه با چند مدرس انجمن بین المللی مترجمان شفاهی (AIIC) درباره حرفه ترجمه شفاهی را از اینجا ببینید
تاالان ندیدم اینطور تخصصی به این موضوع پرداخته بشه، بسیار سپاسگزاریم.
نظر لطف شماست
بسیار عالی بود. ممنون اززتوضیحات عالیتون. من مترجمی زبان انگلیسی خوندم. البته حدود ۱۴ سال پیش فارق التحصیل شدم و از همون موقع زبان تدریس میکنم. خیلی دوست دارم تو این حیطه هم وارد بشم. ولی نمیدونم از کجا شروع کنم
لطف دارید. قطعا باید به صورت اصولی وارد این کار بشید. تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد ترجمه شفاهی اولین گام هست. هر دوشنبه یک دانشگاه معتبر دارای این رشته رو معرفی خواهم کرد؛ دنبال کنید تا مسیر رو پیدا کنید. مطالب طول هفته هم دید شما رو درباره این حرفه روشن می کنند.
با سلام و عرض خسته نباشید خدمت شما
ابتدا از شما بابت به اشتراک گذاشتن مطالب مفید تشکر می کنم و سپس یک سوالی دارم..
آیا داشتن ارتباط دیداری بین مترجم و شخص ارایه دهنده می تواند نقش مهمی در کیفیت ترجمه داشته باشد؟ به عبارت دیگر، اگر ارتباط بصری بین مترجم و شخص گوینده وجود داشته باشد، تاثیری در کیفیت ترجمه خواهد داشت یا خیر؟
متشکرم